Cumhurbaşkanlığı sistemi rejim değişikliği anlamına mı geliyor?

Cumhurbaşkanlığı sistemi cumhuriyet rejiminden sapma anlamına gelmiyor. Bilakis Cumhurbaşkanlığı sistemi doğrudan cumhurun seçtiği Cumhurbaşkanı’yla cumhuriyetin daha da güçlenmesi anlamına geliyor. Parlamenter sistemin cumhuriyet rejiminin garantisi olduğuna dair söylenenler ise gerçeği yansıtmıyor, çünkü parlamenter sistemin yürürlükte olduğu 76 ülkeden 28’i cumhuriyetle yönetilmiyor.

Cumhurbaşkanlığı sistemi diktatörlük mü?

Cumhurbaşkanlığı sisteminde kuvvetler ayrılığı yürürlükte olacağı yasama ve yürütme yetkilerinin tek elde toplanması söz konusu olmayacak. Cumhurbaşkanlığı sistemi siyasî tıkanmaları ortadan kaldıracak ve kuvvetler arasında uyum ve uzlaşmayı sağlayacak. Parlamenter sistemin uygulandığı ülkeler ise anlatıla geldiğinin aksine birçok askerî darbeye ve dikta rejimlerine sahne oldu.

Cumhurbaşkanlığı sistemi eyalet sistemini de beraberinde mi getirecek?

Cumhurbaşkanlığı sistemi ile birlikte eyalet sistemine geçilebileceğini söyleyenler meseleyi çarpıyorlar. Zira Cumhurbaşkanlığı sistemi bir hükümet modeli iken, eyalet sistemini gerekli kılan federalizm bir devlet modeli teşkil ediyor. Bu ikisi ise birbirinden tamamen farklı şeyler. Parlamenter sistem nüiter devlet yapısının garantisi değil, çünkü dünyada parlamenter sistemin yürürlükte olduğu birçok ülkede federal yapıya sahip iken, Başkanlık sisteminin yürürlükte ülkelerin büyük çoğunluğu üniter devlet yapısına sahip.

Cumhurbaşkanlığı sistemi tartışmaları yeni mi?

Cumhurbaşkanlığı sistemi Türkiye’de daha önce birçok siyasî lider tarafından gündeme getirildi.

Turgut Özal: “Parlamenter sistemde denetim yoktur. Oysa başkanlık sisteminde kesin olarak kuvvetler ayrılığı vardır.”

Süleyman Demirel: “İsterdim ki, Türkiye’de başkanlık sistemini yapalım. Devlet büyük, ülke büyük, halk çok dinamik biz bu ülkeyi idare edemiyoruz. Sistemde değişiklik yapmamız lazım.”

Alparslan Türkeş: “Tarih ve töremize uygun olarak Başkanlık Sistemi’ni savunuyoruz.”

Muhsin Yazıcıoğlu: “Başkanlık sistemi ile sistem yeniden düzenlenmeli. İcranın meclis dışına çıkarılması lazım. Biz başkanlık sistemini savunuyoruz.”

Cumhurbaşkanı Yargı’ya emir verebilecek mi?

Cumhurbaşkanlığı sisteminde Cumhurbaşkanı’nın Yargı’ya emir vermesi söz konusu değil. Bilakis Cumhurbaşkanlığı sistemi Yargı’nın bağımsızlığı ve tarafsızlığı ilkesine dayanıyor. Yargı organlarında görev alacak üyelerin seçilmesi yahut göreve atanması konusu yasama ve yürütme organlarının yetkileriyle dengeleniyor. Yargı mensuplarının atanmasında son kararın yasama organında olması ise Yargı’nın Cumhurbaşkanı’nın etkisi altında olmayacağı anlamına geliyor.

Cumhurbaşkanı kafasına göre atama yapabilir mi?

Cumhurbaşkanlığı sisteminde Cumhurbaşkanı atamalardaki tek yetkili makam değil. Bilakis Cumhurbaşkanlığı sisteminde tüm üst düzey atamalar yasama organının onayına bağlı.

Yasama Cumhurbaşkanı’nı görevden uzaklaştırabilir mi?

Cumhurbaşkanlığı sisteminde yasama organı, anayasada belirtilen ve ağır cezaî sorumluluk gerektiren rüşvet, vatana ihanet, görevi kötüye kullanma gibi adlî bir suçun işlenmesi durumunda Cumhurbaşkanı’nı görevden uzaklaştırabilir.

Cumhurbaşkanı Meclis’i feshedebilir mi?

Cumhurbaşkanlığı sisteminde Cumhurbaşkanı Meclis’i feshedemez. Ancak parlamenter sistemin yürürlükte olduğu ülkelerin hepsinde Cumhurbaşkanı’na, yarı başkanlık sistemi uygulayan ülkelerin de yine hepsinde Devlet Başkanı’na Meclis’i feshetme yetkisi verilmiştir.

Cumhurbaşkanı tek başına kanun çıkarabilir mi?

Cumhurbaşkanlığı Cumhurbaşkanı’nın kanun yapma hak ve yetkisi yok. Kanun koyma yetkisi Meclis’e aittir ve bu yetki devredilemez.

Cumhurbaşkanlığı sistemi geri kalmış ülkelere özgü bir sistem mi?

Bu yöndeki söylemler tam bir çarpıtma içeriyor. Zira dünyanın ekonomik açıdan en büyük yirmi ülkesinin 5’inde Başkanlık sistemi, 2’sinde yarı başkanlık sistemi, 10’unda parlamenter sistem, 1’inde tek partili hükümet sistemi, 1’inde meclis hükümeti modeli, 1’inde de mutlak monarşi uygulanıyor.

Toplam gayrisafi millî hâsıla açısından, Başkanlık sistemi uygulayan ülkeler 23,3 trilyon ABD Doları, parlamenter sistem uygulayan ülkeler 21,9 trilyon ABD Doları, yarı başkanlık sistemini uygulayan ülkeler 4,6 trilyon ABD Doları, diğer sistemleri uygulayan ülkeler ise 11,8 ise trilyon ABD Doları…